Esne-haztegiek berrikuntzarako ateak ireki dituzte

• NEIKEREK Dairy4Future proiektu europarrean parte hartzen du, esnetarako behien sektorean baliabideen erabileraren eraginkortasuna hobetzeko neurriak proposatzea helburu duela
• Abeltzainek eta inguruko teknikariek Respaldizako (Araba) Urruela Etxaldea-Soloitza Gaztandegia bisitatu dute, neurri berritzaile eta jasangarriak hartzen aitzindaria

Esnetarako behi-azienden sektorea Euskadiko nekazaritza-ekoizpeneko sektore nagusietako bat da. Gaur egun, EAEn 265 ustiategi daude esnea ekoitzi eta saltzera dedikatzen direnak, 2020an 176.000 mila litro saldu zituztenak, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen Sailaren datuen arabera. Hala ere, ekoizpen-kostuen etengabeko igoerak, azken aldiko energia eta erregaien garestitzeari gehituta, zaildu egiten du ustiategi batzuen mantentzea.

Horren ondorioei aurre egin ahal izateko, ustiategien ekonomia eta ingurumen-iraunkortasunari lagunduko dioten jardunbide berriak bilatzea funtsezko tresna bihurtu da, esnetarako behi-azienden haztegiak egoera kaltegarri horretara egokitu ahal izateko eta haien etorkizuna bermatzeko.  Testuinguru horretan, NEIKER zentro teknologikoak esne-ekoizpen jasangarriagoa lortzeko neurri berriak hartu dituen lehen ustiategietako bat bisitatzea antolatu zuen atzo: Urruela SC – Soloitza gaztandegia, Arespalditzan (Araba). Ekimen hau Dairy4Future proiektu europarraren barruan antolatutako ate irekien jardunaldietako bat da. Europar Batasuneko Eremu Atlantikoan esne-ekoizpen iraunkorragoa eta eraginkorragoa lortzeko hainbat berrikuntza identifikatzea eta zabaltzea da proiektu honen helburua.Pilar Merino NEIKEReko Baliabide Naturalen saileko ikertzaileak azaldu duenez, “ustiategi honetan ezarri dituzten berrikuntzak funtsezko alderdiekin lotuta daude, hala nola belaunaldien arteko erreleboarekin edo gazta freskoa, jogurtak eta gazta urdina bezalako esnekien berezko elaborazioarekin. Gainera, instalazio bioklimatikoak ere jarri dituzte martxan, asmoz  bai baserrian, bai gaztagintzan energiaren erabilera eta aprobetxamendua hobetzeko asmoz”.

 

Ekoizpen eraginkorragoa eta iraunkorragoa

Baserrira egindako bisitan, minden kudeaketari eta ustiategiaren barruko eguzki-plakek energia-eraginkortasunari egiten dioten ekarpenari buruzko xehetasunak ezagutu ahal izan ziren.

“Mindak ongarri organiko gisa erabiltzen dira normalean, baina horiek biltegiratzea eta kudeatzea konplikatua da. Horregatik, etxalde honetan zati likidoa (ureztatzeko eta eremua ordaintzeko erabiltzen duguna) eta solidoa bereizten dituen sistema bat dugu, biltegiratu eta garraiatzeko erraztasun handiagoz. Minden bereizgailuak energia-kontsumo handia duenez, eguzki-plakak ditugu, behar dugun energiaren zati batez hornitzeko”, Enrique Urruela Urruela Urruela baserriaren jabeak azaldu duenez.Baserritik egindako ibilbidearen ondoren, Soloitza gaztandegira egindako bisitarekin jarraitu zuen jardunaldiak, gazta freskoa eta urdina bezalako esnekiak eta jogurtak egitegatik ezaguna dena. Gaztandegiaren barruan, parte-hartzaileek bertatik bertara ezagutu ahal izan zituzten eraginkortasun handiko hotz-ekipoak edo geotermia-sistema bezalako instalazio bioklimatiko berriak, zeinak, besteak beste, beren jarduera garatzeko behar duten energiaren erabileran eta aprobetxamenduan eraginkortasun handiagoa ahalbidetzen baitute.

Dairy4Futureri buruz

Dairy-4-Future proiektuak, Europar Batasuneko Interreg Espazio Atlantikoa programak finantzatuta, eremu atlantikoan esnetarako behiak ekoizteko sistemen lehiakortasuna, iraunkortasuna eta erresilientzia sustatu nahi ditu. Horren helburua da esne-txertoaren abeltzaintzarekin zerikusia duten praktika berritzaileak identifikatzea, ebaluatzea eta Europa mailako teknikariei eta abeltzainei transferitzea.

Ekimena 2018an jarri zen abian eta 2022an amaituko da, eta abeltzaintzako ustiategiekin zerikusia duten funtsezko lau alderdi ditu ardatz: Atlantikoko esnetarako behien sektorearen indarguneak eta ahuleziak aztertzea, haren erresilientzia ekonomikoa sustatzea, baliabideen erabileraren eraginkortasuna hobetzea eta etorkizunerako esnetarako behien abeltzaintza-sistema iraunkorrak aurkitzea.

Proiektu honetan Arku Atlantikoko 5 herrialdek hartzen dute parte (Irlanda, Erresuma Batua, Frantzia, Espainia eta Portugal), eta Europar Batasuna osatzen duten 28 herrialdeetako esne-ekoizpenaren % 20 osatzen dute, 100.000 abeltzain ingururekin batera. Gainera, esne-ekoizpeneko sistema ugari daude.

Era berean, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailaren erronka handietako bati erantzuten dio proiektuak: Euskadiko lehen sektorearen lehiakortasuna handitzea, esnetarako behi-azienden etxaldeen iraunkortasun ekonomikoa eta ingurumenekoa bermatzen lagunduko duten irtenbide berritzaileak bilatuz.