• NEIKERek baldintza klimatologiko aldakorretara egokitzeko gai diren laboreak garatzen laguntzen du, sustraiak aztertuz
• Root2Res Europako proiektuaren esparruan, zentroak sistema prediktiboak diseinatuko ditu landareen sustraien eta lurzoruaren arteko interakzioa hobeto ulertzen laguntzeko, labore erresilienteagoak lortzeko

 

Klima aldaketak modu drastikoan eragiten die nekazaritza sistemei, eta elikagaien ekoizpena bermatzeko erronka berriei aurre egin behar diete. Tenperaturaren aldaketek eta prezipitazio irregularrek laboreen egonkortasunari eta errendimenduari eragiten diete. Egoera horri erantzuteko eta nekazaritzako ekoizpenaren erresilientzia ziurtatzeko, funtsezkoa da baldintza berri horietara egokitzeko gai diren laboreak garatzea.

Egokitzapena lortzeko funtsezko alderdi bat sistema erradikularraren osasuna eta funtzionaltasuna bermatzea da. Sustraiek funtsezko zeregina dute muturreko tenperaturekiko tolerantzian eta lurzoruan karbonoa biltegiratzean, landareei ura eta mantenugaiak xurgatzea ahalbidetzen dietelako, egonkortasuna ematen dutelako eta karbonoa atzitzea errazten dutelako eta, ondorioz, klima aldaketaren ondorioak arintzen laguntzen dutelako.

Ildo horretan, NEIKERek, Eusko Jaurlaritzako Elikadura, Landa Garapen eta Nekazaritza eta Arrantza Sailaren menpeko zentro teknologikoak, Root2Res Europako proiektuan parte hartzen ari da, laboreek klima aldaketarekiko duten erresistentzia optimizatzeko, sustraiak aztertuz eta hobetuz.

Sustraien eta lurzoruaren arteko interakzioaren azterketa

Zentro teknologikoak zeregin nabarmena du ekimenean, eta eredu matematikoak garatzen ditu hainbat labore barietatek baldintza klimatiko desberdinei ematen dieten erantzuna aurreikusteko.

Eredu horiek landareen sustraiek lurzoruarekin duten interakzioa hobeto ulertzen lagunduko dute. Sustraiak banatzeko modua, lurrean askatzen dituzten substantzia kimikoen inpaktua eta lurrean dauden mikroorganismoek haien hazkundean duten eragina aztertuko dute.

“Informazio horrekin eta sistema horiei esker, laboreei klima aldaketei hobeto eustea ahalbidetuko dieten funtsezko ezaugarriak identifikatu ahal izango ditugu. Adibidez, zehaztu ahal izango dugu ur eta nutrienteen xurgapenean zein sustrai mota diren eraginkorrenak, sustraiek askatutako substantzia kimikoek lurzoruaren osasunean nola eragiten duten edo landareen hazkunderako zein mikroorganismo diren onuragarriak”, azaldu du Lionel Dupuyk, Ikerbasquek NEIKERen duen ikertzaile eta proiektuaren arduradunak.

Labore emergenteen azterketa

Gainera, laboreek klima aldaketarekiko duten erresistentzia optimizatzeko hainbat irtenbide garatuko dira, eta sustraiak aztertzeko tresna aurreratuak sortuko dira. Fenotipatua ere egingo da, sustraien ezaugarri fisiko eta funtzionalak aztertzeko, eta teknika teknikoak eta simulazio ereduak ere erabiliko dira.

“Berrikuntza horiek labore barietate berriak zein dagoeneko daudenak ebaluatzen lagunduko diete mintegietako jabeei –lur mota eta baldintza klimatiko desberdinetan–, erresilienteagoak diren landareak hautatu eta landu ahal izateko”, NEIKEReko ikertzaileak ziurtatu duenez.

Horrez gain, labore emergenteen potentziala ikertuko da, horien artean dilista eta batata, hainbat ingurumen baldintzatara egokitzeko duten gaitasuna hobetzeko. Zehazki, azterketaren arloak ingurumenak uztan inpaktu handiagoa izatea espero den eskualdeetan zentratuko dira, uraren eskuragarritasun aldakorraren aurrean laboreen erresilientzia ebaluatuz, lehorteak eta uholdeak ere kontuan hartuta, estresa eragiten duten beste faktore batzuekin batera, hala nola tenperaturaren aldaketak eta nutrienteen murrizketa.

Hobetutako labore horien eraginkortasuna egiaztatzeko, landa`probak egingo dira, karbono dioxidoa atzitzeko, nutrienteak modu eraginkorragoan erabiltzeko eta berotegi efektuko gasen emisioak murrizteko gaitasuna neurtzeko. Probetan modu aktiboan lagunduko zaie mintegietako jabeei eta nekazariei, emaitzen bideragarritasuna bermatzeko.

Root2Res proiektua

Hasi berri den Root2Res proiektua 2027ko abuztura arte luzatuko da, eta Europako 11 herrialde eta nekazaritza laboreen azterketarako garrantzitsuak diren beste 2 kide biltzen ditu, zehazki, Maroko eta Hegoafrika. Ekimenak Europar Batasuneko Horizon Europe ikerketa eta berrikuntza programaren finantzaketa du, eta Innovate UKren laguntza, Horizon Europe Guarantee Grant Agreement programaren bidez.