NEIKERek duela gutxi amaitu du NCB3 laborategiak birmoldatzen, hau da, animalien osasunerako eta osasun publikorako arrisku handiko agente patogenoak aztertzeko aukera ematen duten biosegurtasun handiko instalazioak birmoldatzen. Zentro teknologikoko Animalien Osasun Saileko arduradun Joseba Garridok azaldu du laborategiek garrantzi handia dutela txertoak, diagnostiko-teknika berriak eta animalia-gaixotasunen patogeniari buruzko azterlanak egiteko, eta zentroa animalia-osasunaren arloko Estatuko eta Europako erreferente gisa sendotzen dutela.

 

Hasteko, gustatuko litzaiguke zure ikuspuntu teknikotik azaltzea zerk definitzen duen NCB3 laborategi bat.

Mikrobiologiako eta biomedikuntzako laborategiak lau segurtasun-mailatan antolatzen dira, 1etik 4ra, lanean erabilitako agenteen arriskuaren arabera. Arriskua askotariko faktoreen arabera ebaluatzen da, hala nola agentea zer kutsakorra den, eragin dezakeen gaixotasunaren larritasuna, nola transmititzen den eta tratamendurik badagoen. 3. maila, edo NCB3, airean zabaltzen diren eta infekzio larriak eragiten dituzten patogenoetara bideratzen da; kasu gehienetan tratamendua izaten dute.

Azpiegituraren ikuspegitik, laborategiak diseinatuta daude ez dadin ezer atera —ez airea, ez efluenteak, ez materialak, ez ekipoak, ez eta pertsonak ere— deskontaminazio-prozesu seguru batetik igaro gabe. Hori lortzeko, eraginkortasun handiko iragazkiak, efluenteak tratatzeko instalazioak eta ate bikoitzeko autoklabeak erabiltzen dira, materiala modu seguruan esterilizatzeko. Gainera, instalazioek presio negatiboarekin funtzionatzen dute, hau da, airea beti sartzen da, ez da irteten, eta iragazte-sistemetatik igarotzen da askatu aurretik; halaber, ate hermetikoek bermatzen dute laborategiko eremu bakoitza behar bezala zigilatuta gelditzen dela.

Baina egitura ez da aski: segurtasuna ere badago lan-protokoloen eta kualifikazio handiko lantaldearen mende. Langileak trebatuta daude norbera babesteko ekipamenduak erabiltzen, eta erabat jabetzen dira manipulatzen dituzten patogenoei lotutako arriskuez.

NEIKERek aspalditik ditu instalazio horiek. Zer garrantzi izan dute eta zer ekarpen egiten diote zentroaren ikerketari?

NCB3 instalazio bat dugu 2002tik. Jatorrian, «behi eroen gaitza» diagnostikatzeko eraiki zen, baina gaur egun funtsezkoa da zenbait ikerketa ildotan, hala nola animalien tuberkulosian, hegazti-gripean eta Q sukarrean. Hemen txertoak, diagnostiko-teknikak eta patogenia-azterketak garatzen ditugu, gaixotasunen ezagutzan sakontzeko.

Instalazioei esker, Espainiako eta Europako funts publiko lehiakorrak eskuratu ahal izan ditugu, eta oinarrizko diagnostikoak egin ahal izan ditugu basafaunaren eta etxeko aziendaren gaixotasunak zaintzeko eta kontrolatzeko programetan.

Duela gutxi birmoldaketa handia egin da. Zer egin da eta zer hobekuntza dakartza?

Birmoldaketa integrala izan da, eta 200 m² handitu da azalera. Orain, laborategi espezifikoak ditugu lan-ildo bakoitzerako, eta gune berriak ditugu laborategiko animaliekin eta animalia handiekin esperimentatzeko, animalien ongizateko azken estandarrak betez.

Teknikoki, instalazioa seguruagoa eta eraginkorragoa da, ekipoen erredundantziari eta optimizazioari esker. Eraginkortasun energetikoa ere hobetu dugu, klimatizazioan geotermia txertatuz. Oro har, hobekuntzek aukera ematen digute modu seguruago eta efizienteagoan lan egiteko, eta egungo nahiz etorkizuneko beharretara egokitzeko.

Zer erabilera edo aukera berri zabaltzen ditu birmoldaketak animalien osasunari buruzko ikerketarako?

Punta-puntako instalazio bihurtzen gaitu Estatuan eta Europan. Garrantzitsuena da aukera ematen digula gaur egun ditugun lan ildoei eusteko eta beste batzuk irekitzeko, etorkizuneko mehatxuen aurrean presta gaitezen. Mehatxuetako asko lotuta dauden patogenoek bioeuspeneko 3. maila behar dute aztertzeko.

Ikerketa propioaz gain, instalazioek zer lankidetza-aukera ematen dizkiete beste erakunde batzuei?

Birmoldaketaren aurretik beste talde batzuekin elkarlanean ari ginen, baina orain, banaketa berriak —bost laborategi eta animaliategi berriak ditu— aukera ematen digu ikerketa talde gehiago modu ordenatuan sartzeko. Batez ere albaitaritzaren sektoreko enpresa farmazeutikoek eskatzen dituzte halako instalazioak, prototipoak animalia handiengan probatu behar baitituzte. Ondorioz, are erakargarriagoak gara Europako ikerketa-zentro eta enpresentzat, finantzaketa-iturri berriak irekitzen zaizkigu eta azpiegituraren erabilera optimizatzen da.

Bukatzeko, zer mezu helaraziko zenioke gizarteari instalazioen garrantziari buruz?

NEIKERek prestigio zientifiko handia du, eta gure helburua da abeltzaintzan inpaktu handia duten gaixotasunei irtenbideak bilatzea, bereziki zoonotikoei. Instalazioek eta kualifikazio handiko lantaldeak aukera ematen digute gaixotasun berriak azkar eta berme osoz ikertzeko. 2015etik Alerta Biologikoko Laborategien Sareko (RE-LAB) kide gara. Sare horrek Segurtasun Nazionaleko Sistemari laguntzen dio arrisku biologikoen aurrean. Azken batean, NCB3 laborategiak edukitzea funtsezkoa da animalien osasuna nahiz osasun publikoa babesteko.