Albisteak

BERRIA

Lur Epelde: «Lurzoruaren osasunean inbertitzen badugu, elikadura-subiranotasuna eta klima-aldaketaren aurreko erresilientzia indartuko ditugu»

10 iraila 2025

 

 

 

Europar Batasunaren lehentasun nagusietako bat lurzoruaren osasuna da, Europako lurzoruen % 60 baino gehiago degradatuta dauden jakitun. Mission Soil-en bidez, 2030ean gutxienez % 75 egoera onean egotea nahi da. Testuinguru horretan, Europako nekazaritza-sektoreko ikertzaileak eta adituak bilduko ditu NEIKERek irailaren 15etik 17ra, Arkautiko egoitzan, Gasteizen, ekitaldi batean. Elkarrizketa honetan, NEIKEReko Baliabide Naturalen Kontserbazio departamentuko Lur Epelde ikertzaileak lurzoruen garrantziaren eta Euskadik Europako misio horretan duen rolaren berri emango digu.

 

Europar Batasunak Mission Soil jarri du abian, helburu oso zehatz batekin. Zertan datza zehazki eta zergatik da hain garrantzitsua?

«A Soil Deal for Europe» (Lurzoruen aldeko ituna Europarentzat), edo, laburtuta, Mission Soil Europar Batasunak Horizon Europe ikerketa- eta berrikuntza-programaren barruan abian jarri zituen bost misioetako bat da. Helburua oso argia da: 2030ean Europako lurzoruen % 75 gutxienez osasuntsu egotea eta gizarte gisa behar ditugun zerbitzuak ematen jarraitzea.

Hori erabakigarria da; izan ere, lurzoruek elikagaien ekoizpenari eusten diote, baina, gainera, ura erregulatzen dute, karbonoa biltegiratzen dute eta biodibertsitatearen gordailu dira. Hala ere, Europako lurzoruen % 60 baino gehiago degradatuta daude praktika intentsiboen, kutsaduraren, urbanizazioaren edo klima-aldaketaren ondorioz. Horregatik, misioaren asmoa da egoera hori iraultzea, irtenbideak bizkortzea eta esparru zientifikotik lekura bertara eramatea.

Hori lortzeko, hainbat ildo lantzen dira: nekazaritza- eta baso-lurzoruak hobeto kudeatzea; lurzoru degradatuak berreskuratzea; mantenugai, pestizida edo metal astunengatiko kutsadura murriztea; higadurari aurrea hartzea, materia organikoa handitzea; eta ikerketa aplikatua sustatzea living laben eta lighthouseen bidez. Ikuspegi integrala da, zientzia, politika eta tokian tokiko ekintza uztartzen dituena, horrela bakarrik berma baititzakegu lurzoru osasungarriak, elikadura-segurtasuna eta erresilientzia klimatikoa.

NEIKERen ikuspegitik, nola laguntzen du lurzoruaren osasunak klima-aldaketaren eta elikadura-segurtasunaren erronketan Euskadin?

Lurzoru osasuntsua funtsezkoa da bi erronka horiei aurre egiteko. Euskadin nekazaritza-espazioa mugatua da eta presio handia jasaten du, eta lurzoruaren kalitateari eusteak eragin handia du: karbono-hustubidea da, ur-egitura eta -atxikipena hobetzen ditu, eta lehorteen edo euri bizien aurreko erresilientzia areagotzen du.

Gainera, lurzoruaren emankortasunak eta biodibertsitateak ekoizpen-sistema jasangarriagoak ahalbidetzen dituzte, eta kanpoko intsumoekiko mendekotasuna murriztu. Hori funtsezkoa da gure nekazaritza intentsiboan eta abeltzaintzan, non larreen kalitatean dagoen aldea. Lurzoruaren osasunean inbertitzen badugu, eskualdeko elikadura-subiranotasuna eta gure nekazaritzako ekosistemen erresilientzia indartuko ditugu. Gainera, Europako konpromiso klimatikoak betetzen lagunduko dugu.

Lurzoruak zaintzearen arloan, bereziki garrantzitsuak dira living labak eta lighthouseak. Zer dira eta nola funtzionatzen dute?

Living labak baldintza errealetan esperimentatzeko espazioak dira (baserriak, basoak edo landa- edo hiri-paisaiak), eta nekazariek, zientzialariek, enpresek eta agintariek elkarrekin lan egiten dute irtenbide berritzaileak probatu eta baliozkotzeko. Irekiak, kolaboratiboak eta oso praktikoak dira: ikertzen dena zuzenean aplikatzen da.

Lighthouseak, bestalde, lurzoruen kudeaketa jasangarriaren arloko jardunbide egokiak erakusten dituzten erreferentziazko lekuak dira. Adibidez, nekazaritza-ustiategi eredugarriak edo modu jasangarrian kudeatutako eremuak izan daitezke, eta beste eragile batzuk inspiratzeko eta prestatzeko balio dute. Living labek berrikuntza sortzen dute; lighthouseek, berriz, berrikuntza zabaldu eta mailaz igotzen laguntzen dute.

Gaur egun, Europan aurreikusita dauden 100 living labetatik 25 martxan daude eta beste 20 hasiera-fasean daude. Horiek guztiek, lurzoruaren osasuna monitorizatzeko Europako etorkizuneko legearekin eta gaikako klusterretako lankidetzarekin batera, nabarmen eraldatuko dute gure lurzoruei buruzko ezagutza.

Monitorizazioa funtsezko alderdia da. Zergatik da hain garrantzitsua?

Monitorizazioa funtsezkoa da benetan lurzoru osasungarriak lortzen ari garen egiaztatzeko. Testuinguru bakoitzak adierazle espezifikoak behar ditu: kontinente mailan, Europako legeak aukera emango du zenbait narriadura-prozesu elkartzen diren eremu degradatuak identifikatzeko; aldiz, praktika birsortzaileetarako trantsizioan dagoen nekazaritza-ustiategi batek jarraipen lokalagoa eta kudeaketa gidatuko duten eta aurrerapenak neurtuko dituzten adierazle praktikoak behar ditu.

Zehazki, NEIKERen living labak ardatz izango dituen topaketa bat egingo da. Zer egingo da topaketa horretan?

Arkautiko ekitaldia oso praktikoa izateko pentsatuta dago. Ez dira aurkezpen teoriko hutsak izango. Alegia, hitzaldiak laburrak izango dira, eta eztabaidei eta parte-hartze aktiboari emango zaie lehentasuna. Denboraren zati handi bat landa-jardueretan emango dugu, eztabaidatutakoa BALTSAN gure entsegu-sareko larre, labore eta mahastietan aplikatzen —epe luzerako nekazaritza-saiakuntzak dira—.

Gainera, living labei Soil Health Data Cube aurkeztuko diegu, AI4SoilHealth proiektuaren esparruan garatu duguna. Europako lurzoruen biki digitala da eta, hari esker, datuak aztertu eta emaitzak alderatu daitezke eta lurzoruaren kudeaketa susta daiteke lurralde bakoitzean. Teoria, praktika eta teknologia aurreratuak konbinatzea funtsezkoa da sortutako ezagutza ekintza zehatz eta eraginkor bihurtzeko.

Zergatik da garrantzitsua jardunaldi horiek NEIKERen egitea eta zer ekarpen egiten dio Euskadik Europako misio horri?

Euskadi aukeratu dute hemen biltzen direlako dagoeneko martxan dauden living labetako asko. Gainera, jardunaldien aurreko astean, Lurzoruen Europako Kongresua egiten ari dira Sevillan. NEIKERentzat ohorea da topaketa gurean egitea eta nazioarteko prestatzaileekin lankidetzan aritu ahal izatea, hala nola Wageningengo Unibertsitateko Rachel Creamer-ekin eta UK Centre for Ecologyko David Robinsonekin.

Europan lurzoruak monitorizatzeko erreferentzia-puntu izango gara egun batzuez. Kontinente mailan dugun zeregina apala bada ere, esperientziari esker, jardunbide egokiak ikasi eta EAEra eraman ditzakegu; hartara, ikerketan dugun lidergoa indartu eta Euskadiko lurzoruen osasuna hobetzen lagunduko dugu.

Zer lortuko dute parte-hartzaileek esperientzia honen bidez?

Aurrez aurreko topaketetan, loturak sendotuko ditugu, elkar ezagutuko dugu eta esperientziak zuzenean partekatuko ditugu. Nahi dugu parte-hartzaileek hauekin ateratzea: aplika daitezkeen ideia berriak, ekimenen arteko koordinazio handiagoa eta Europako lurzoru osasungarrien helbururantz modu koordinatuan aurrera egiteko bultzada.

 

Neiker
Pribatutasun laburpena

Webgune honek cookieak erabiltzen ditu, ahalik eta erabiltzaile esperientziarik onena eskaintzeko. Cookieen informazioa zure nabigatzailean biltegiratzen da eta zenbait funtzio betetzen ditu, hala nola, gure webgunera itzultzen zarenean zu ezagutzea edo gure taldeari webeko zein atal interesgarri eta erabilgarri aurkitzen dituzun ulertzen laguntzea.