• Mahastizaintzaren eta ardogintzaren sektoreari muturreko baldintza klimatikoen aurrean mahastien erresilientzia hobetzen laguntzeko estrategiak ikertzen ari gara NEIKER teknologia-zentroan

 

Klima-aldaketaren ondoriozko tenperatura altuek mahastien orekari eragiten diote eta mahastien garapena aldatzen dute. Beroa handitu ahala, aurreratu egiten dira mahatsondoaren faseak (ernetzea, loratzea eta heltzea) eta, hori horrela, lehenago bildu behar da mahatsa. Ondorioz, mahatsa tenperatura handiagoko aldietan heltzen da, lehenago iristen delako nahi den azukre-kantitatera —horrek markatzen du batik bat mahatsa biltzeko unea—.

Klima-aldaketak gure inguruan izango duen beste ondorioetako bat da euriak okerrago banatuta egongo direla eta prezipitazio handiko gertaera meteorologiko gehiago egongo direla. Higadura-arriskua handiagoa da, beraz; batik bat soilak diren eta maldan dauden lurzatietan dauden lurzoruetan.

Mahastizaintzaren eta ardogintzaren sektoreari egoera horri heltzen laguntzeko, berotze globalak mahastietan dituen ondorioak arintzeko estrategiak ikertzen ari gara NEIKERen. Horien artean, landare-estalkiak ezartzea nabarmentzen da. Jardun horri esker, lurzoruaren higadura murriztuko da, lurzoruaren egitura hobetuko da eta lurzoruak ura atxikitzeko duen gaitasuna handituko da. «Landaredi espontaneoz eta ereindako landarediz osatuta daude instalazio natural horiek, eta barrera naturalak dira. Horiei esker, higadura murrizten da eta, horrela, nutriente eta materia organiko gehiago dituen gainazal-gainazaleko horizontean lurzorua galtzea saihesten da», NEIKEReko Landare Ekoizpen eta Babeseko Saileko ikertzaile Ana Aizpuruak azaldu duenez.

Soluzio hori praktikara eramateko, teknologia-zentroa Zuazo Gastón, Baigorri, El Mozo Wines, Ostatu, Maisulan, Gorka Izagirre eta beste upategi batzuekin ari da lanean. Horri esker, landare-estalkien eragina ebaluatu da, bai eta lurzoru mota eta baldintza klimatiko ezberdinetan horiek duten efikaziari buruzko datu zehatzak lortu ere.

Ildo horretan, Arabako Errioxan, Maisulan upategiaren finka batean, egin dugun saiakuntza batean, frogatu da landare-estalki iraunkor bat erabiltzeak lurzoru-galera izugarri gutxitzen duela; hartara, lurzoruaren emankortasuna mantentzen da, eta mahastiaren baldintzak hobetu.

Beste estrategia osagarri batzuk

Landare-estalkiez gain, klima-aldaketak mahastietan dituen ondorioak arintzen lagun dezaketen bestelako jardunak ikertzen ditugu NEIKERen. Inausketa berantiarra da horietako bat. Teknika horri esker, atzeratu egin daiteke mahatsondoaren zikloa, mahatsa ez dadin heldu tenperatura handiagoko aldietan. Gainera, izozteek gehien kalte ditzaketen mahastiak babestu daitezke, ernetzea atzeratzen baita. Horrela, udaberriko izozteen arrisku-aldia txikitzen da.

Ikertzaileak adierazi duenez: «Inausketa berantiarrari esker, mahatsondoaren egutegi fenologikoa alda daiteke; horrela, mahatsaren ernetzea eta heltzea atzeratzen dira eta udaberriko izozteak eta fruitua garatzen den etapetako tenperatura handien ondorioak direla-eta mahatsondoak izan ditzakeen kalteak saihesten dira».

Horren eraginkortasuna ebaluatzeko, saiakuntzak egin ditugu. Horiek frogatzen dutenez, bada, inausketa berantiarrak bi-hiru aste ere atzera dezake ernetzea, eta marjina hori onuragarria da batik bat izozte-arrisku handiko inguruetarako; izan ere, udaberriko tenperatura txikiek eragindako kalteak gutxitu daitezke.

Beste lan-ildo bat landare-materiala leheneratu eta kontserbatzea da. Ezaugarri interesgarriak dituzten mahatsondo-enborrak identifikatzen eta ebaluatzen ditugu. Horren bidez, dibertsitate genetikoa babestu nahi dugu, eta egungo mahastizaintzaren betekizunak betetzen dituen landare-material interesgarria hautatu.

Doitasunezko mahastizaintza, klima-aldaketari aurre egiteko lagungarria

NEIKERen doitasun-mahastizaintza bultzatzen dugu, gure ikuspegi integralaren barruan. Mahastiaren garapena zehatz-mehatz ezagutzeko teknologia aurreratuak erabiltzean oinarritzen da ikuspegi hori. Sentsore, drone edo satelite-irudien bidez, mahastiaren portaera monitoriza daiteke. Informazio hori oinarri hartuta eta hazkunde-ingurune ezberdinetarako bide ematen duten lurzoruak analizatu ondoren, zera azaltzen saiatzen gara: lurzoruaren zer propietatek azaltzen dituzten mahastian dauden ezberdintasunak.

Teknika horiek ezartzeari esker, besteak beste Itsasmendi, Artuke eta Eguren Ugarte upategiek informazio gehiago dute, eta informazio hori guztia balia dezakete erabakiak hartzeko: zer jardun agronomiko egin? Nola zehaztu mahastiaren zer gune izango diren upategietako ardoetako bakoitzaren parte?

Estrategia horiek konbinatuta, mahastizaintzaren eta ardogintzaren sektoreak hobeto egin ahal izango die aurre klima-aldaketaren erronkei eta etorkizunean mahastien jasangarritasuna bermatu ahal izango du.