Berrikuntzak nutrizioan, ugalketan edo genetikan, hausnarkarien metano isuriak murrizteko funtsezko neurriak

• Behien eta ardien metano isuria %24 jaitsi da Euskadin azken 14 urtean
• NEIKER zentro teknologikoak hamarkada bat baino gehiago darama hausnarkariek sor dezaketen kutsadura nola murriztu ikertzen

Duela aste batzuk jakin genuen Zeelanda Berria abeltzainei tasa bat ezartzea aztertzen ari dela, izan ere, herrialde horretako agintariek nahi dute nekazariek hausnarkariek (behiak edo ardiak) sortutako metano isuriengatik zenbateko bat ordaintzea. Ekimenaren helburua da atmosferara isurtzen den metano gasaren kantitatea murriztea. Global Carbon Projecten arabera, abeltzaintzak gasen isurien %15 baino ez du eragiten.

Eztabaidatzen ari den planaren legea onartuz gero, zeina gobernuaren eta nekazaritza komunitatearen ordezkariek egin baitute, abeltzainek 2025etik aurrera hasi beharko lukete metano isuriak ordaintzen. Datu hori kontuan hartzeko modukoa da, Zeelanda Berriak hausnarkari gehiago baititu pertsonak baino. Zehazki, 5 milioi biztanleko populazioa du, eta 16 milioi ardi eta 10 milioi behi.

Polemikan sartu gabe, horrelako planteamenduen aurrean komeni da gogoratzea hausnarkarien abeltzaintzak, eta bereziki estentsiboak, hainbat ‘zerbitzu’ eskaintzen dituela, ingurumena zaintzen eta paisaia mantentzen laguntzen dutenak: suteak saihestea, mendi zabala mantentzea, lurzorua babestea eta birsortzea, uraren zikloetan laguntzea eta, are gehiago, lurzoruan karbono kantitate handiak finkatzea.

Beste edozein jarduera ekonomiko bezala, garrantzitsua da zenbait ekoizpen sistema, kasu honetan intentsiboenak, ingurumenarekiko errespetuzkoagoak eta atseginagoak diren ekoizpen moduetarantz aldatzea. Horregatik, funtsezkoa da abeltzainei trantsizio hori ahalbidetuko dieten ezagutza, aholkularitza, neurriak eta teknologiak ematea.

Testuinguru horretan, NEIKERek hamar urte baino gehiago daramatza hausnarkarien metano isuriak gutxitzeko eta eragiten duten kutsadura murrizteko neurri berriak aztertzen eta lantzen. Horretarako, Euskadiko abeltzainekin lankidetzan lan egiten du.

Horri dagokionez, beste ekimen batzuen artean, zentro teknologikoak METALGEN proiektua garatu du Nekazaritza eta Elikadurako Ikerketarako Institutu Nazionalarekin (INIA), Madrilgo Unibertsitate Politeknikoarekin eta Espainiako Frisiarraren Konfederazio Nazionalarekin (CONAFE) batera. Proiektuan, 1.500 behiren isuriak eta genetika aztertu dira, eta nutrizio saiakuntzak egin dira hainbat gehigarri nutrizionalek metano isurietan duten eragina ebaluatzeko.

NEIKEReko Animalia Ekoizpeneko Departamentuko buru Roberto Ruizek adierazi duenez, 2005etik 2019ra, hausnarkarien metano isuriek %24 egin dute behera, hainbat arrazoirengatik. “Sektorea eboluzionatzen ari da, erabilerari, osasunari, nutrizioari, ugalketari edo genetikari lotutako berrikuntzak barneratzen ari da, eta, ondorioz, oro har, ekoizpena gero eta efizienteagoa da”, Ruizen arabera.

Metanoa neurtzea sentsore eramangarri batekin

Proiektuan lortutako emaitzek erakutsi dute hausnarkarien hautespen genetikoa gai izango litzatekeela esnetarako behi aziendaren digestiotik eratorritako metano isuriak %20 inguru murrizteko datorren hamar urtean.

Gainera, elikadura ere oso garrantzitsua da animalia horiek kanporatzen duten metanoa murrizteko. Ildo horretan, proiektuaren esparruan egiaztatu ahal izan denez, “omega 3an aberatsa den liho irinaren formulazioan sartzen diren dietek %20tik gorako murrizketa lortu dute digestioaren ondorioz isuritako metanoan”, zehaztu du Roberto Ruizek.

Neurketa animaliek kanporatzen duten metanoa neurtzea ahalbidetzen duen sentsore eramangarri batekin egiten da. “Esnetarako behi aziendaren ustiategietako jezteko robotetan instalatu genuen aste batzuez, eta zundak denbora horretan animalia guztien eruktazio fenomenoak eta intentsitatea erregistratzeko aukera ematen du, denbora horretan jezten diren bakoitzean”, argitu du NEIKEReko ikertzaileak. Hala, proiektuari esker, sortutako esne litroko isuri gutxien sortzen duten behiak identifikatu ahal izan dira, hau da, hurrengo belaunaldiko “amarik” egokienak izango liratekeenak.

 Oleaginosoak, elikagai interesgarria hausnarkarientzat

NEIKERek lan handia egin du tokiko lehengaiekin, hala nola oleaginosoekin (koltza, ekilorea edo lihoa), eta zenbait gehigarri komertzialekin, eta horietako batzuek isuri enterikoak %30 murriztea ahalbidetuko lukete. Beste lehengai batzuekin ere ari da lanean, baita elikagaien industriako azpiproduktuekin ere (kafe hondarrak edo mahats txortenekin, adibidez), metano isuriak murrizten zenbateraino lagun dezaketen baloratzeko.