• Lankidetza horren helburu nagusia da emakumeen eskolak eta abeltzaintza-kooperatibak trebatzea eta azpiegitura jasangarriez hornitzea, haien autosufizientzia bermatzeko
• Aurten, eskola-baratzeetako lurzoruen laginak aztertuko ditugu NEIKERen eta haien emankortasuna hobetzeko gomendio teknikoak egingo ditugu

2011z geroztik, SALUGANDA Elkartearekin lankidetzan ari gara NEIKERetik Ugandako landa-eremuetan biziraupeneko nekazaritzan oinarritutako bizi-baldintzak hobetzeko. Zehazki, klima-aldaketak areagotutako erronka horri aurre egiten laguntzen diogu elkarteari, Buikwe eta Mukono landa-barrutietan, Afrikako herrialdearen hegoaldean.

Proiektu honen helburu nagusia komunitateei beharrezko azpiegiturak ematea da (adibidez, komun lehor ekologikoak, euri-ura biltzeko tankeak, abeltzaintzako instalazioak eta eskola-baratzeak, besteak beste), produkzio-ziklo iraunkorra sortzeko eta epe luzera autosufizientzia hobetzeko.

Ekimen hau bi eremutan garatzen da: lehen mailako eskolak eta emakumeen abeltzaintzako kooperatibak.

– Lehenik eta behin, SALUGANDAk bederatzi eskola-umezurztegitan baratzeak martxan jartzea bultzatu du. Azpiegitura desberdinak ere eraiki dira, hala nola oilategiak, txerri-haztegiak, komun lehorrak eta ur-tankeak, ongarri organikoak (simaurra) sortzeko eta edateko uraren hornidura ziurtatzeko, eta, horrela, jatorri fekaleko kutsatzeak murrizteko.

– Bestalde, diru-sarrera txikiak dituzten familia ugarien kargura dauden emakumez osatutako emakumezko abeltzainen kooperatibei ere laguntza eskaintzen die, eta horiei kokoroak, sementalak, pentsuak eta txerrikumeak komunitatean hazteko albaitaritza-zerbitzuak eman zaizkie.

Iker Mijangos NEIKEReko ikerlari ohi eta SALUGANDA Elkarteko egungo arduradunak azaldu duenez, kooperatiba horiek “5 talderekin hasi ziren, eta 10era hedatu dira ekoiztutako txerrikume batzuei esker, beraiek beste emakume batzuei ematen baitizkiete kooperatiba berriak sortzeko”.

Gainera, aurten, Roberto Pérez-Parmo NEIKEReko Landare Ekoizpen eta Babes Saileko teknikariaren borondatezko parte-hartzearekin, nekazaritza-aholkularitza indartu da lurzoruari buruzko azterlanak eginez. “Ugalkortasun-galera hauteman dugun eskola-baratzeetan lur laginak jaso ditugu. Laborategiko analisien bidez, ongarritze-gomendioak emango ditugu eta gure gomendioak bertoko baliabide propioak erabiliz jarraituko dituzte, hala nola komun lehorretatik eta animalia-haztegietatik datorren konposta eta eskola-sukaldeetan sortutako errautsa”, azpimarratu du.

Edateko ura eskuratzea

Aurtengo beste berrikuntzetako bat SALUGANDA Elkartearen eta TADEH-Uraren Eskola Mugikorra-ren arteko lankidetza da. Lehenik eta behin, ur-ponpen prototipoak eta horiek etxean fabrikatzeko eskuliburuak egin dira, kostu txikiko materialekin, hala nola PVCan. Hurrengo urratsa izango da eskolek eta abeltzaintza-kooperatibek ponpa horiek beren kabuz eraikitzen saiatzea da, beren konpromisoa eta gaitasunak erakutsiz. Ondoren, hirugarren urratsa TADEHeko langileak lekualdatzea izango litzateke, putzuak zulatzeari eta ur-ponpak instalatzeari buruzko ikastaro oso bat emateko, edateko eta ureztatzeko ur-iturrietara etengabe sartu ahal izateko.

“Aldi berean, lur laginak hartu ditugu sakonera desberdinetan (30 metroko sakoneraraino, putzu lokaletan ura hartu ohi den tokiraino), zulatzeko aukera ebaluatzeko teknika seguru horiek erabiliz, putzuan sakonera horietara sartzeko beharra saihesten baitute, hemen egin ohi duten bezala. Derioko NEIKERen edafologia-laborategietan analisiak eginez, informazio hori TADEHri emango diogu, haiek erabaki dezaten ahal den “, adierazi du Pérez-Parmok.

Emakumeen kultura eta kirola

Proiektuak elikadura eta edateko ura bezalako oinarrizko premiak asetzeaz gain, genero-berdintasunean oinarritutako kultura- eta kirol-programak ere bultzatzen ditu.

Adibidez, SALUGANDA Elkarteak hainbat urte daramatza emakumeen eskola-kirola babesten Athletic Club, Real Sociedad, Alavés CD, Danok Bat CF, Mungia CD eta Singuerlín CF bezalako kirol-erakundeek emandako kirol-materialarekin, eta aurten hainbat futbol eta netball partida antolatu dira programan parte hartzen duten hainbat eskolen artean. “Aukera ona dira eskolen arteko harremanak estutzeko eta, batez ere, tokiko komunitateetan genero-berdintasuna sustatzeko. Auzotar asko etortzen dira partiduak ikustera, eta hasieran harritu egiten dira neskak jolasean ikusteaz, baina normala ikusten dute, eta ikaragarria da nola animatzen dituzten eta nolako jai-giroa sortzen den. Robertok esango dizue epaile lanak egin behar izan zituela! “barre egin du Iker Mijangosek.

Kultura-trukea funtsezko beste alderdi bat da. Duela urte batzuetatik proiektuan parte hartzen duten Ugandako 9 eskoletako ikasleek gutunak trukatzen dituzte Euskadiko beste hainbeste eskolarekin: Plentzia Eskola, Gorliz Ikastetxea, Urduliz Eskola, Zipiriñe Eskola, Ignacio Aldekoa Eskola, Lauro Ikastola, La Salle Ikastetxea, Otxandio Eskola eta Zeanuri Eskola. Interakzio horrek ingeles-maila praktikatzeko (Ugandako hezkuntza-sisteman irakasteko hizkuntza) ez ezik, Iparralde-Hegoa errealitateak hurbiltzeko, enpatia eta elkartasuna sustatzeko eta ikastetxeetako ikasleek elkar ikasteko ere balio die.

NEIKER eta SALUGANDA Elkartearen arteko harremana

“Osasuna Ugandan – SALUGANDA” ekimena 2011n sortu zen NEIKERen. Bertan, ikertzaile batzuk beren ezagutzak ematen hasi ziren Ugandako Buikwe barrutiko bi eskolatan higiene- eta elikadura-baldintzak eta nekazaritza-ingurumeneko hezkuntza hobetzeko.

Ondoren, 2020an, SALUGANDA Elkartea sortu zen, erakunde propio gisa, eskolak eta emakume abeltzainen taldeak batzen zituen proiektu baten beharrei erantzuteko, gaur egun proiektuaren onura zuzena jasotzen duten 4.591 ikasle eta 50 abeltzain familiengana iritsi arte.

NEIKERek, elkarteak geroztik bultzatutako jarduerak ekonomikoki babesteaz gain, urtero berritzen dugun lankidetza-hitzarmena mantentzen dugu. Akordio horri esker, zentro teknologikoa arduratzen da lurzoruen eta konpostaren analisiak egiteaz, eskoletan sortzen diren hondakin organikoen erabilera optimizatzeko.

Gainera, urtero ‘Kalaza eta koletero solidarioak’ saltzeko jardunaldia egiten dugu Derioko gure egoitzan, proiekturako funts berriak sortzeko balio duena. Gure langileek aisialdian josten dituzte koletero horiek, eta beste batzuk elkarteko bazkide dira, modu pertsonalean, borondatezko kuotekin. Horrek guztiak urteko aurrekontu bat sortzea ahalbidetzen du, Ugandako emakumeen eskola eta kooperatibekin adostutako jardueretan osorik erabiltzen dena; izan ere, Salugandako lantaldea beren lana inolako ordainsaririk gabe egiten duten boluntarioek baino ez dute osatzen.

Informazio gehiago: saluganda.org