• SOLPYR mugak gaindiko proiektua Pirinioetako lurzoruen babesa eta erresilientzia bermatzeko sortu da, klima-aldaketaren aurrean
• Besteak beste, ekimenak proposatzen du mendi-ibilbideak erabiltzea kanal gisa mendizaleak lurzorua babesten inplikatzeko 
• NEIKER zentro teknologikoak Euskal Pirinioetako lurzoru-mapa egiten parte hartuko du, eta egindako lana material pedagogikoa garatzeko eta mendi-ibilbide bat lurzoruei buruzko informazioarekin aberasteko aprobetxatuko du

Klima-aldaketaren ondorioak zuzenean ari dira eragiten lurzoruen osasunean, batez ere, mendiko lurzoruetan, normalean ez baitira hain garatuak eta, beraz, ahulagoak baitira higaduraren, trinkotzearen eta karbono-galeraren aurrean. Ildo horretan, tenperaturen igoeraren ondorioz, Pirinioetako elur-mantua murriztu egiten da, eta lurzoruak degradazio-faktore naturalen eraginpean geratzea errazten du. Faktore horiei, gainera, mendiko zenbait kirol eta jarduera gehitzen zaizkie, eta horiek ere beren funtzioak aldatzen laguntzen dute.

Pirinioetako lurzoruek klima-aldaketarekiko duten babesa eta erresilientzia sustatzeko, SOLPYR proiektua sortu da, Pirinioetako Lurzoruen Aliantzak (ASPir) abian jarritako ekimena.

Proiektua urte honen hasieran hasi zen eta hiru urtez luzatuko da. Ideia honetan oinarritzen da: lurzoruak eta jasaten dituzten degradazio-arazoak hobeto ezagutzeak erabiltzaileak eta erakunde eskudunak kontzientziatzea ahalbidetuko du, Pirinioetarako bizi-baliabide hori babesteko eta kontserbatzeko.

Lurzoruak ezagutzea, babesteko

SOLPYRen helburu nagusia Pirinioetako lurzoruak babestea eta kontserbatzea da, bai eta klima-aldaketaren aurrean duten erresilientzia ere handitzea. Horretarako, lurzoruen kalteberatasun nagusiak aztertzea, jardunbide egokiak definitzea eta herritarrak, oro har, eta mendiko pertsonak – eskiatzaileak, mendizaleak, txirrindulariak eta abar – sentsibilizatzea proposatzen du, baliabide hauskor horri eusteko.

Helburu horiek lortzeko, SOLPYRek Pirinioetako lurzoruen lehen mapa bateratua sortuko du. Gainera, mendiko lurzoruen degradazioari buruzko azterketak egingo dira bide/eremu pilotuetan, higadurara, materia organikoaren dinamikara eta kontserbazio-jardunbide egokien identifikaziora bideratuta. Sortutako ezagutza guztia material pedagogikoa eta dibulgatzailea sortzeko oinarria izango da, lurzoruen osasuna mantentzearen, babestearen eta kontserbatzearen garrantziari buruzko sentsibilizazio-estrategia komun baten esparruan.

SOLPYRen kontzientziazio-estrategia hori transmititzeko bide nagusiak honako hauek izango dira: jende gehien ibiltzen den mendi-bidezidor eta aterpeak, proiektuan zehar garatuko diren ibilbide edafikoak, tailerrak eta mintegiak, kirolariengana eta, oro har, mendiko erabiltzaileak diren herritarrengana iristea bilatuz, bai eta lehen sektoreko eta turismo-sektoreko eragileengana eta kudeaketan eta erabakiak hartzean inplikatutako administrazio eta erakundeetara ere.

Aurreikusitako emaitzak

SOLPYRek Pirinioetako lurzoruen kontserbazioa balioetsi eta hobetu nahi du ezagutza hobetuz; zehazki, Pirinioetako lurzoru guztien kartografia jarraitu eta homogeneoa sortuz, eta baita Pirinioetako lurzoru mota adierazgarrien katalogo bat eginez.

Bidezidor edo eremu pilotuetako lurzoruen kalteberatasunaren azterketak – higadura eta karbono-galera ardatz dituena – lurzoruen egoera ezagutzeko eta horiek kontserbatzeko jardunbide egokiak identifikatzeko aukera emango du.

Sortutako ezagutzari esker, lurzoruei buruzko material batzuk prestatuko dira (jolas didaktikoa, ikasleak trebatzeko materialak, etab.), eta jarduerak antolatuko dira (mintegiak, lurzoruen munduko egunaren inguruko tailerrak, jardunaldi teknikoak, etab.), prestakuntza, dibulgazioa eta sentsibilizazioa helburu hartuta, lehendik dauden lurzoruei eta klima-aldaketari buruzko Pirinioetako, Europako eta munduko estrategia eta politikekin bat datozela bermatuz. Ildo horretan, emaitza aipagarrienetako bat mendiko ibilbide edafiko espezifikoak sortzea izango da, natura kontserbatzeko beste ekimen batzuekin edo mendiko kirolekin lotu ahal izango direnak, hala nola mendizaletasunarekin edo txirrindularitzarekin.

NEIKER zentro teknologikoak Euskal Pirinioetako lurzoru-mapa egiten parte hartuko du, eta egindako lana material pedagogikoa garatzeko eta mendi-ibilbide bat lurzoruei buruzko informazioarekin aberasteko aprobetxatuko du. “Horrela, mugaz gaindiko ibilbide ezagunenak lurzoruaren osasunari buruzko informazioa jasoko duten ibilbide bihurtuko dira, lurzoruaren babesaz eta zaintzaz kontzientziatzeko”, azaldu du Ainara Artetxe NEIKEReko Baliabide Naturalen Saileko ikertzaileak.

ICGCk (Institut Geogràfic i Geològic de Catalunya) koordinatuta, Pirinioetako eskualdeak ordezkatzen dituzten bazkideek ere hartzen dute parte: DRYMA (Nafarroako Gobernuko Landa Garapen eta Ingurumen Departamentua), FMC (Marcel Chevalier Fundazio pribatua), FORESPIR (GEIE FORESPIR), GET-UT3 (Géosciences Environnement Toulouse-Université Toulouse III Paul Sabatier), IPE-CSIC (Ikerketa Zientifikoen Goi Kontseiluko Ekologia Institutu Pirenaikoa), NEIKER euskal zentro teknologikoa, OPCC-CTP (Pirinioetako Lan Elkartearen Klima Aldaketaren Pirinioetako Behatokia) eta UPNA (Nafarroako Unibertsitate Publikoa). Proiektuak Pirinio osoan zehar kokatutako beste 10 erakunde elkartu ere baditu lantaldean.

SOLPYR proiektuak 1.795.513 euroko aurrekontua du guztira, eta Europar Batasunak % 65 finantzatu du Interreg POCTEFA 2021-2027 programaren bidez. Programa honen helburua Espainia-Frantzia-Andorra mugaren integrazio ekonomiko eta soziala indartzea da.

SOLPYR abian jartzeak aukera emango du, ezagutzaren eta sentsibilizazioaren bidez, pertsona eta erakunde erabiltzaileek, kudeatzaileek eta erabakiak hartzeko ardura dutenek lurzorua hobeto babesteko, ez baitugu ahaztu behar baliabide ez-berriztagarri honek Pirinioetako bizitzari eta etorkizunera egokitzeari eusten diola.